Σάββατο 29 Ιουνίου 2013

ΕΠΙΚΗΔΕΙΟΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΡΓΙΑ

Η πλεονεξία των αφεντικών είναι γνωστή και ακόμα πιο πολύ γνωστό είναι το πόσο τους έχει ανοίξει η όρεξη τώρα που η κρίση θέτει τα εκβιαστικά διλήμματα της ανεργίας και της εξαθλίωσης στους εργαζόμενους. Φαινόταν πως η υποτίμηση του εργατικού κόστους ήταν το βασικό τους ζητούμενο, αλλά, προφανώς δεν είναι και το μόνο που τους ενδιαφέρει. Βασικός σκοπός είναι να πάρουν το πάνω χέρι και να ορίζουν μόνο αυτοί οτιδήποτε καθορίζει την παραγωγική διαδικασία, χωρίς να βρίσκουν πουθενά αντίσταση, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά το ζήτημα της εργασίας. Γι’ αυτό και στο τραπέζι των προτάσεων έχουν πέσει εδώ και καιρό διάφορες ιδέες όπως η λειτουργία των καταστημάτων τουλάχιστον κάποιες Κυριακές ακόμα, η ελαστικοποίηση των ωραρίων και άλλα τέτοια ωραία.
Μια από τις τελευταίες επιθέσεις από πλευράς εργοδοτών, τουλάχιστον στα του δικού μας κλάδου, του βιβλίου, αποτελεί η πρόσφατη προσπάθεια μιας πρωτοπόρας (sic) ομάδας αφεντικών, να καταργήσουν μονομερώς και τσαμπουκαλίδικα την αργία του Αγ. Πνεύματος. Μια αργία που είχε θεσμικά κατοχυρωθεί με την υπογραφή κλαδικής σύμβασης στο βιβλίο και αποτελούσε κεκτημένο. Μέχρι φέτος, που τα τσιράκια–νομικοί σύμβουλοι των εν λόγω αφεντικών, προσπαθώντας να κερδίσουν επάξια το παρασιτικό τους μεροκάματο, προσπάθησαν να βρουν νομική φόρμουλα που να ορίζει πως η αργία δεν είναι πλέον σε ισχύ.
Και πώς το «κατάφεραν» αυτό; Απλά. Αφού τα μνημόνια καθιστούν άκυρα τα μισθολογικά κεκτημένα των κλαδικών συμβάσεων, καθιστούν και τις συμβάσεις συνολικά άκυρες, ακόμα και σε ό,τι αφορά τα κανονιστικά πλαίσια που αυτές ορίζουν. Όπερ έδει δείξε!  Βέβαια το χατίρι δεν τους έγινε και τόσο εύκολα. Μετά από κινήσεις του Συλλόγου Βιβλίου Χάρτου, η επιθεώρηση έβγαλε συγκεκριμένη γνωμοδότηση που ανέφερε πως η συγκεκριμένη αργία ισχύει ρητά και κατηγορηματικά. Αυτό δημιούργησε εκνευρισμό στην πλευρά των αφεντικών, καθώς και διαφοροποιήσεις μεταξύ τους. Οι πιο «τυπικοί» (βλ. Ψυχογιός, Παπασωτηρίου) έσπευσαν να εκβιάσουν για εργασία τη συγκεκριμένη μέρα, προσφέροντας το μεροκάματο κατά 75% προσαυξημένο, αποδεχόμενοι ουσιαστικά το χαρακτήρα της αργίας. Οι πιο σκληροί (βλ. Πατάκης, Μεταίχμιο) μαθημένοι σε «νίκες» εναντίον των εργαζομένων τα τελευταία 2 χρόνια, απλά θεώρησαν πως δεν τρέχει κάστανο... Αμφισβήτησαν ευθέως την τυπική απόφαση και απλά πρόσταξαν για κανονική εργασία αυτή τη μέρα, θεωρώντας πως «νόμος είναι το δίκιο του αφέντη». Βέβαια τελευταία στιγμή αναγκάστηκαν να προβούν σε επιδείξεις ασκήσεων εδάφους (κοινώς κωλοτούμπες), διαμηνύοντας στους εργαζομένους τους να μην προσέλθουν για δουλειά αν δεν θέλουν. Ήταν και εκείνη η ρημάδα η επιθεώρηση εργασίας που θα έφερνε βόλτες και δεν άφηνε και πολλά περιθώρια για κάτι άλλο.

Βλέποντας τώρα πίσω από όλη αυτή την ιστορία, θα πίστευε κανείς πως το μέλλον των επιχειρήσεών τους κρέμεται από μια κλωστή, για να υπάρχει τόση ζέση για μια εργάσιμη μέρα. Είναι όμως τόσο τραγικά τα πράγματα; Ασφαλώς και όχι.... Η φασαρία δεν έγινε επειδή το παραγωγικό πλάνο του Πατάκη, του Ιανού, της Πρωτοπορίας και των υπολοίπων εξαρτάται από μια εργάσιμη μέρα. Ο στόχος είναι ακριβώς στην ίδια την κλαδική σύμβαση για την οποία μάλιστα ο θείος Στέφανος, σε επιστολή του προς τους εργαζόμενους της εταιρείας του, λέει ξεκάθαρα πως δεν θα ησυχάσει αν δεν την εξαλείψει σαν κουνούπι που του ενοχλεί τα αυτιά.
Ο σκοπός λοιπόν μέσα από αυτή την απολύτως συμβολική κίνησή τους είναι η κατάργηση κάθε πλαισίου που διέπει τους κανόνες της σύγχρονης δουλοπαροικίας και που θέλει τους εργαζόμενους ολοκληρωτικά δεσμευμένους στους σκοπούς της εταιρείας. Αποβλέπουν στη δημιουργία εργαζόμενων χωρίς ιδιότητες και χωρίς κανένα φορέα που να συνέχει τους ίδιους, με γνώμονα τα δικά τους συμφέροντα. Και αυτό γίνεται προσπάθεια να επιτευχθεί σε δυο επίπεδα. Γιατί αν η κατάργηση κάθε κανονιστικού πλαισίου πετυχαίνει τα παραπάνω κατά τρόπο άμεσο, σε ένα δεύτερο επίπεδο επιτυγχάνεται ουσιαστικά η εξαφάνιση του αποτελέσματος που επιφέρουν οι συλλογικές διεκδικήσεις, οι οποίες είχαν κατακτήσει και τη σύμβαση. Ο στόχος λοιπόν είναι η δημιουργία του εξατομικευμένου εργαζόμενου που προσέρχεται μόνος σε διαπραγμάτευση με τον εργοδότη του, κενός δικαιωμάτων και ιδιοτήτων, μια ιδιόμορφη εργασιακή tabula rasa, που θα την γράφει ο εργοδότης και μόνο. Αυτός είναι και ο λόγος που η συλλογική σύμβαση έχει τεθεί στο στόχαστρο και, σίγουρα, όχι επειδή απλά αποτελεί κάποιο αναχρονιστικό ταμπού. Οι καιροί είναι ωραίοι για ολοκληρωτικές νίκες και αυτό ακριβώς προσπαθούν να καταφέρουν τα αφεντικά μας...
Η αλήθεια είναι πως στη δύσκολη αυτή προσπάθειά τους, βρίσκουν και ανέλπιστη βοήθεια από την ίδια την πλευρά των εργαζομένων. Πώς αλλιώς μπορεί να αναγνωστεί η χωρίς αντίρρηση πολλών (αν όχι των πιο πολλών) από αυτούς να αποδεχτούν αδιαμαρτύρητα την προσπάθεια μονομερούς κατάργησης μιας αργίας και της καταπάτησης κάθε ελάχιστου ψιμύθιου νομιμότητας; Οι εκβιασμοί και ο φόβος που συνδέεται με αυτούς είναι γνωστοί σε όλους μας. Δεν είναι ωστόσο αρκετά για να εξηγήσουν την αυτόματα διαμορφούμενη τάση συνθηκολόγησης που ανέπτυξαν πολλοί από τους συναδέλφους μας. Στον Ιανό μάλιστα, οι εργαζόμενοι δέχτηκαν να υπογράψουν έγγραφο που να δηλώνει πως προσήλθαν οικιοθελώς για εργασία, προκειμένου να καλύψουν το αφεντικό απέναντι στους ελέγχους της επιθεώρησης εργασίας. Τόσα προβλήματα περνά ο άνθρωπος με τη δίκη Τσοχατζόπουλου, να του προσθέτουν κι άλλα;
Αυτά περιγράφουν και μια όψη της κατάστασης στην οποία βρίσκεται ένα μεγάλο μέρος της εργατικής τάξης, σε αντιστοιχία, δυστυχώς, με τα συνειδησιακά του ελλείμματα. Μετά από 3 χρόνια επίσημου ρημάγματος της ζωής της, η τάξη μας φαίνεται κατά πλειοψηφία εγκλωβισμένη στην αδυναμία της να οραματιστεί και να αναζητήσει διαφορετικά μοντέλα οργάνωσης της εργασίας και προσπαθεί απελπισμένα να αγκιστρωθεί στην ουρά των αφεντικών προκειμένου να εξασφαλίσει την επιβίωσή της. Μέσα σε αυτή τη συνθήκη, εντείνονται φαινόμενα όπως η απόλυτη εξατομίκευση και η έλλειψη συλλογικής διάθεσης, που σηματοδοτούν την απόλυτη ταύτιση με τις αξίες της εμπορευματοποίησης και της καριέρας που προωθεί ο καπιταλισμός ως τον μόνο δυνατό πολιτισμό. Δεν λησμονούμε βέβαια πως 3 χρόνια απολύσεων και απώλειας θέσεων εργασίας έχουν λειτουργήσει και σαν κόσκινο. Πολλοί από τους «αντιδραστικούς» για τα σχέδια των αφεντικών εργαζόμενοι, έχουν πάρει την άγουσα για τα αποδυτήρια, μένοντας εκτός αγωνιστικού χώρου. Αφήνεται λοιπόν περισσότερος χώρος σε εργαζόμενους που είναι πιο φιλικά διακείμενοι στα αφεντικά και τα προβλήματα που αυτά αντιμετωπίζουν, για να κάνουν παιχνίδι και να επηρεάσουν τις ισορροπίες στους εργασιακούς χώρους.
Αυτή η πραγματικότητα συμπλέκεται και με την ανεπάρκεια μεγάλου μέρους του ανταγωνιστικού κινήματος που σε κρίσιμες εποχές επιμένει να μη συνθέτει προτάσεις ικανές να δημιουργήσουν ρήγματα τόσο στην αποικιοποίηση της εργατικής συνείδησης από τον κυρίαρχο λόγο και τους μονόδρομους που επιτάσσει, όσο και στην πεποίθηση που θέλει τους αγώνες να διαμεσολαβούνται από «πεφωτισμένες ηγεσίες», συνήθως με κομματικές διασυνδέσεις. Γιατί όσο και αν το σύνθημα «Χωρίς εσένα γρανάζι δεν γυρνά, εργάτη μπορείς χωρίς αφεντικά» έχει ξεφτιλιστεί με την ανούσια επανάληψή του από τις ρεφορμιστικές ή ξεπουλημένες συνδικαλιστικές ηγεσίες, δεν παύει ταυτόχρονα να είναι και μια αλήθεια που περιμένει να ανακαλυφθεί από τις τάξεις των εργατών, ώστε να καταφέρουν να πάρουν επιτέλους τις τύχες στα χέρια τους. Μέχρι να γίνει αυτό εμείς θα εξακολουθούμε να λέμε πως η ταύτιση με τα συμφέροντα των αφεντικών το μόνο που μπορεί να προσφέρει στους εργάτες δεν είναι παρά το φτυάρι με το οποίο θα σκάψουν τον ίδιο τους τον λάκκο...